Millî Mücadele ve Cumhuriyetten Bu Tarafa

23 Nisan 1920 Cuma günü toplanarak açılan Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin kabul ettiği ilk kanun 24 Nisan 1920 tarihli ve 1 sayılı "Ağnam Resmi Kanunu" başlığıyla hazırlanarak kabul edilen ve 7 Şubat 1921 tarihli Ceride-i Resmiye'de (Resmî Gazete) yayımlanan kanundur.

Bu kanun ile TBMM'nin egemenliğin kayıtsız şartsız temsil makamı olduğu vurgulanarak, devlet egemenliğinin en bariz göstergesi olan "vergi alma" yetkisinin TBMM'de olduğunu da ilan edilmiştir. Aynı zamanda 1919'da İstanbul Hükümetince dört katına çıkarılan Ağnam Vergisi'nin (hayvan adedine bağlı vergi) TBMM tarafından sekiz katına çıkarılacağı söylentisine son verilerek Millî Mücadele ve Kurtuluş Savaşı'nın sekteye uğramaması için bir adım atılmıştır.

I. TBMM döneminden başlayıp, 1922 Millî Mücadelenin sona ermesi ve Cumhuriyetin ilan edilmesiyle devam eden ve günümüze kadar gelen yüz iki yıl boyunca uygulanan hükümet politikalarına bağlı olarak vergi politikaları da farklılık göstermiştir.

1923 – 1940 Dönemi

Cumhuriyetin ilanı ile “Aşar ve Temettü vergileri” 1925 yılında yürürlükten kaldırılmış, 1926 yılında “Kazanç vergisi” uygulamasına geçilmiştir.

1934 yılında ise Kazanç vergisi yerine “Yeni Kazanç vergisi” yürürlüğe konmuş ve 1950’li yıllara kadar uygulanmıştır.

1941 – 1980 Dönemi

II. Dünya Savaşının etkili olduğu bu dönemde Milli Koruma Kanunu yürürlüğe konmuştur. “Varlık Vergisi” ve “Toprak Mahsulleri Vergisi” gibi vergiler ihdas edilmiştir. 1946 çok partili sisteme geçişle birlikte vergi alanında da reformlar yapılmıştır.

1960 sonrasında planlı kalkınma modeli ile birlikte önceki dönemde yürürlüğe konulan vergi reformlarında devletin müdahalesine imkân verecek değişiklikler yapılmıştır.

1981 – 2000 Dönemi

24 Ocak 1980 tarihinde 43. Türkiye Hükûmeti tarafından açıklanan ve Türkiye'nin ekonomik yapısında önemli değişikliklere yol açan programla birlikte dışa açık ekonomi dönemi başlamıştır.

Bu dönemde “katma değer vergisi gibi” reform niteliğindeki düzenlemeler yapılmış; Avrupa Birliği ile gümrük birliği gerçekleştirilerek doğrudan yabancı sermayeyi teşvik edici vergi düzenlemeleri ile yürürlüğe konmuştur.

2001 – 2025 Dönemi

Kurumlar Vergisi kanununun yenilenmiş, para ve sermaye piyasalarından elde edilen gelirlerin vergileme rejimi değişmiş, vergi idaresi ve vergi denetimi yeniden yapılandırılarak hızla değişen dünya politikaları (küreselleşme) ve ticaret hareketleri nedeniyle OECD temeline dayanan bir vergi politikası izlenmiştir.

Son dönemin en belirgin görüntüsü ise mali mevzuatın belki de ruhuna uygun olmayacak şekilde fazla değişmesine rağmen, vergi politikalarının ve vergi yükünün değişmediği ve daha da arttığıdır. Değişen şeyler de var elbette var. Örneğin, artık vergi düzenlemeleri genellikle torba kanunların içerisinde yer alıyor.

Bu minvalde olan ve vergiye yönelik düzenlemeleri de içeren “Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda ve 631 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” teklifi TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda kabul edildi. İçeriğindeki değişikliklerin bazıları hakkında kısaca bilgi verelim.

Kira geliri istisnası

Gelir vergisi tarafında yer alan istisna, emekli, maluliyet, dul ve yetim aylığı alanların konut kira gelirlerine yönelik istisna yeniden düzenleniyor. Yeni hüküm 1 Ocak 2026 tarihinde yürürlüğe girecek.

Krediyle alınan evin faiz gideri indirimi

Kredili gayrimenkul sahipleri ile kredisiz alanlar arasındaki vergi yükü farkı kaldırılıyor. Konut dışındaki kiralık taşınmazların faiz giderleri artık gider olarak düşülemeyecek. Konutlarda ise iktisap yılından itibaren 5 yıl boyunca, alım bedelinin yüzde 5’i indirilebilecek. Düzenleme 2025 yılı gelirlerine uygulanacak.

Geçici vergi dönemi sayısı artırılıyor

Geçici vergi mükellefiyetinde 4. dönem sisteme dahil ediliyor. Artık kazançlar 3, 6, 9 ve 12 aylık dönemlerle tespit edilebilecek.

Fon kazançlarında istisna değişikliği

Sadece nitelikli yatırımcılara satılan fonlarda bir yıllık elde tutma süresine bağlı vergi istisnası kaldırılıyor. Borsa İstanbul’da sürekli işlem gören fonlarda mevcut istisna devam edecek.

Tapu, noter işlemlerinde yeni hükümler

Tapuda düşük bedel beyan edilirse, vergi zıyaı cezası yüzde 25 yerine “bir kat” olarak uygulanacak. Araç satışlarında noter harcı artık satış bedeli üzerinden alınacak, 1000 TL’den az olamayacak. Uygulama 1 Ocak 2026’da başlayacak.

Sağlık, kuyum ve emlak sektörlerine yıllık harç

Özel hastane, poliklinik, diş merkezi, kuyumcu, emlak ve ikinci el araç ticareti yapanlara her yıl sabit harç uygulanacak. Büyükşehirlerde bu bedeller bir kat artırımlı uygulanacak.

Kuyum yetki belgesi: 30 bin TL, Emlak ve ikinci el araç yetki belgesi: 20 bin TL, Özel tıp merkezi: 50 bin TL, Diş hastanesi: 40 bin TL, Veteriner hastanesi: 40 bin TL.

Bireysel emeklilikte devlet katkısı yetkisi

Devlet katkısı oranı yüzde 30’dan yüzde 50’ye kadar artırılabilecek. Yetki Cumhurbaşkanı’na veriliyor.

SGK ve Emekli Sandığı düzenlemeleri

Sigorta prim oranları artırılıyor. Asgari ücretin 7,5 katı olan prim tavanı 9 kata çıkarılacak. İhya borçlanması yasal sürede ödeme avantajını koruyacak şekilde yeniden düzenlendi. Prim borç kesintileri, gelir veya aylığın en fazla %25’iyle sınırlandırılacak. Tüm bu hükümler 1 Ocak 2026’da yürürlüğe girecek.

29 Ekim Cumhuriyet Bayramımız Kutlu Olsun...