İstanbul, tarihi boyunca bir göç şehri oldu. Roma’dan Bizans’a, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e kadar farklı kültürlerin merkeziydi. Ama özellikle 1950’lerden sonra başlayan yoğun iç göç dalgası, şehrin demografisini tamamen değiştirdi. Anadolu’nun dört bir yanından insanlar iş, eğitim ve yaşam fırsatları için İstanbul’a geldi. Böylece “İstanbullu” kimliği büyük ölçüde göçmen kökenli bir kimlik haline geldi.

“Aslen nerelisin?” sorusu neden var?

Çünkü insanların çoğunun kökleri İstanbul’un yerlisi değil, Anadolu’nun farklı şehirlerine dayanıyor.

Çoğu aile bir ya da iki kuşaktır İstanbul’da. Bu yüzden “İstanbulluyum” dediğinde, karşı taraf genellikle kökenini merak ediyor.

Bu soru aslında “ailenin kökü nereden geliyor?” merakıyla soruluyor.

Gerçek İstanbullular kimdi?

Osmanlı döneminde Fener, Balat, Eyüp, Üsküdar, Kadıköy, Beşiktaş, Fatih gibi semtlerde doğup büyüyen, kuşaklar boyunca İstanbul’da yaşamış aileler “gerçek İstanbullu” kabul edilirdi.

Bunlar arasında Rum, Ermeni, Yahudi cemaatleri de vardı; Müslüman-Türk aileler de. Yani “gerçek İstanbulluluk” etnik kökenden ziyade kuşaklar boyu İstanbul’da yaşamakla ilgiliydi.

Cumhuriyet’in ilk yıllarında İstanbul’un yerlisi sayılan ailelerin çoğu, kültürlü, şehirli, İstanbul Türkçesiyle konuşan, belirli bir yaşam tarzını benimsemiş insanlardı.

Neden “gerçek İstanbullu yok artık” deniyor?

Çünkü nüfusun çok büyük bir bölümü göçmen kökenli. Artık İstanbul’da yaşayanların çoğu, ya kendisi ya da ailesi son 70 yıl içinde Anadolu’dan göç etmiş.

Eski İstanbulluların bir kısmı şehrin merkezinden uzaklaştı, bir kısmı göç etti, bir kısmı da yeni gelen kalabalık içinde eridi.

O yüzden bugün “aslen nerelisin?” sorusu, İstanbul’un bu göç tarihiyle bağlantılı olarak hâlâ çok yaygın.

İşin özünde, İstanbul’un kimliği artık çok kültürlü, çok kökenli bir mozaik. Bu yüzden “gerçek İstanbullu” dediğimiz kavram nostaljik bir şey haline geldi.

Rüya Çakır