Türkiye’de üniversite, lise sonrası “tek doğru yol” gibi sunuluyor. Sınavdan çıkan her gencin kulağına aynı cümle fısıldanıyor: “Mutlaka bir üniversite.” Oysa bu yaklaşım, hem gençlerin potansiyelini tek tipe zorluyor hem de ülkenin gerçek ihtiyaçlarını görmezden geliyor. Çünkü yetenekler tek hat üzerinde dizilmez; merakın yönü, ellerin yatkınlığı, ritim duygusu, hayal gücü, sabır, detaycılık… Bunların her biri bambaşka yollara açılır.

“Herkes üniversite okumalı” algısı üç zarara yol açıyor: Birincisi, gençleri kendi ilgilerinden uzaklaştırıyor; yeteneği atölyede parlayacak bir gencin yıllarını amfide tüketebiliyor. İkincisi, üniversitelerin kapasitesini şişirip niteliği zorluyor; derslik kalabalıklaşıyor, laboratuvar sırası uzuyor, öğretim kalitesi geriliyor. Üçüncüsü, iş dünyasının çeşitlilik ihtiyacını karşılayamıyor; nitelikli teknisyen, usta, uygulamacı açığı büyüyor. Buna ek olarak, Türkiye’de adı bile duyulmamış çok sayıda üniversitenin açılması kaliteyi seyreltiyor; akademik kadro ve laboratuvar altyapısı yetersiz kurumlar, gençlere “diploma var, donanım yok” ikilemi yaşatabiliyor.

Eğitim politikası da dili değiştirerek başlamalı: “Herkese üniversite” yerine “Herkese güçlü bir meslek ve sürdürülebilir bir öğrenme yolu.” Meslek yüksekokullarıyla sanayi arasındaki bağ gerçek projelerle güçlendirildiğinde, öğrenciler okulda gördüğünü ertesi gün üretim hattında uygulayabilir. Bu yaklaşım, üniversite diplomasını değersizleştirmez—tam tersine, doğru kişiye doğru zemini hazırlar.

Gençlere borcumuz, onları tek bir kapıya zorlamak değil; kapıları açmak. Kimi kapının ardında akademi var, kiminde atölye, kiminde sahada çözülmeyi bekleyen bir problem. Başarı, hepsine aynı anahtarla girilmeye çalışıldığında değil, her gence kendi anahtarını buldurduğumuzda çoğalır. Üniversite kıymetlidir; ama herkes için, her zaman, tek başına yeterli değildir. Asıl mesele, doğru insanı doğru yola koyabilmek—merakıyla, ritmiyle, becerisiyle uyumlu bir yola.

Dr. Gamze Çakır Kabakcı